Ο "Κλεισθένης" και οι κυριότερες αλλαγές που φέρνει

Τα πάνω – κάτω στην Αυτοδιοίκηση φέρνει ο «Κλεισθένης» αναφέρει στο κύριο άρθρο της η μηνιαία τοπική εφημερίδα της Νέας Σμύρνης «Δημοσιογράφος» (αριθμός φύλλου 155, Μάρτιος 2019) της κας Λαρεντζάκη,  απόσπασμα του οποίου αναδημοσιεύουμε:

Τα πάνω – κάτω στην Αυτοδιοίκηση φέρνει ο «Κλεισθένης»

Αναλογικότερη εκπροσώπηση, «υποχρεωτικές» συμμαχίες-συνεργασίες παρατάξεων, ενίσχυση του ρόλου του Δημάρχου, αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στα ψηφοδέλτια, νέα θεσμικά εργαλεία ελέγχου της αυτοδιοίκησης, αλλά και νέους θεσμούς συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, φέρνει στους Δήμους και τις Περιφέρειες το νέο Θεσμικό Πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης», το οποίο θα ισχύσει από τις εκλογές του Μαΐου 2019. 

Εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής
Βασική αλλαγή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι η θεσμοθέτηση του εκλογικού συστήματος της απλής  αναλογικής που φέρνει τα πάνω  - κάτω στη σύνθεση του Δημοτικού Συμβουλίου, αφαιρώντας τις «bonus» έδρες που έπαιρνε ο συνδυασμός του δημάρχου, και ενισχύοντας τους μικρότερους συνδυασμούς. Η κατανομή του συνόλου των εδρών κάθε Δημοτικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) θα γίνεται αναλογικά με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στον Α’ γύρο. Μόνο σε περίπτωση που ένας συνδυασμός λάβει ποσοστό πάνω από 50% κατά τον Α’ γύρο τότε θα έχει την απόλυτη πλειοψηφία στο Δ.Σ. και δεν θα απαιτηθεί νέα διαδικασία για την εκλογή Δημάρχου. Στην περίπτωση που κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει ποσοστό πάνω από 50% θα υπάρξει επαναληπτική διαδικασία, όπως γινόταν και με το προηγούμενο σύστημα, για την εκλογή μόνο του Δημάρχου, ανάμεσα στους επικεφαλής των δύο πρώτων συνδυασμών.

Ενισχύεται ο ρόλος του Δημάρχου
Με τον νέο νόμο με απόφαση του δημάρχου θα δρομολογούνται οι δαπάνες του ψηφισμένου προϋπολογισμού, οι οποίες μέχρι σήμερα εγκρίνονταν από την Οικονομική Επιτροπή. Επίσης ο έλεγχος της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και της Οικονομικής Επιτροπής περνάει στην απόλυτη δικαιοδοσία του δημάρχου καθώς τα μέλη τους ορίζονται πλέον από τον ίδιο. Με το προηγούμενο νόμο τα μέλη αυτών των επιτροπών εκλέγονταν από το δημοτικό συμβούλιο και μάλιστα με υποχρεωτική συμμετοχή της αντιπολίτευσης.

Αύξηση της συμμετοχής γυναικών
Η ποσόστωση των γυναικών ανεβαίνει από το 30% στο 40%. Οι υποψήφιοι των συνδυασμών, δηλαδή, που συμμετέχουν στις εκλογές πρέπει υποχρεωτικά σε ποσοστό 40% να είναι γυναίκες. Το αν η αύξηση της ποσόστωσης θα οδηγήσει και σε αυξημένο ποσοστό εκλογής των γυναικών στα αντίστοιχα συμβούλια, δεν μπορεί να οριστεί, αυτό εξαρτάται μόνο από τους εκλογείς.

Τετραετής δημοτική θητεία
Με τον «Κλεισθένη» η διάρκεια της θητείας των δημοτικών αρχών επανέρχεται στα 4 έτη – αντί για τα 5 που προέβλεπε ο «Καλλικράτης» – με την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών να γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από τη διεξαγωγή των εκλογών και τη θητεία αυτών να ολοκληρώνεται την 31η Δεκεμβρίου του τέταρτου έτους. Εξαίρεση προβλέπεται για τις προσεχείς δημοτικές εκλογές –οπότε και έχουμε την πρώτη εφαρμογή του «Κλεισθένη»- όπου ο Α’ γύρος της εκλογικής διαδικασίας θα διεξαχθεί την Κυριακή 26 Μαΐου ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές (σ.σ. εκτός απροόπτου), η δε εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών θα γίνει την 1η Σεπτεμβρίου 2019, με τη θητεία αυτών να διαρκεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2023.

Ορισμός Αντιδημάρχων
Μεγάλη καινοτομία του «Κλεισθένη» είναι η δυνατότητα ορισμού αντιδημάρχου –όχι μόνο από την παράταξη του δημάρχου, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα- αλλά απ’ όλες τις δημοτικές παρατάξεις, με έγκριση του ορισμού από την πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης στην οποία ανήκει ο οριζόμενος αντιδήμαρχος. Επίσης, αναμορφώνεται ο αριθμός των Αντιδημάρχων ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε Δήμου.

Ένταξη δημοτικών συμβούλων σ’ άλλη παράταξη
Σε αντίθεση με το ισχύον καθεστώς, ο «Κλεισθένης» παρέχει τη δυνατότητα σε δημοτικό σύμβουλο που ανεξαρτητοποιείται ή διαγράφεται από την παράταξη με την οποία εκλέχθηκε, να ενταχθεί σε άλλη παράταξη, με σχετική δήλωσή του προς το Προεδρείο του Δ.Σ., η οποία υπογράφεται από τον ίδιο και τα 2/3 τουλάχιστον των μελών της παράταξης στην οποία προσχωρεί, εφόσον αυτή έχει περισσότερα από 3 μέλη ή από όλα τα μέλη, εφόσον αυτή έχει λιγότερα από 3 μέλη. Επιπλέον, θεσμοθετείται η δυνατότητα στις υπάρχουσες παρατάξεις να συνενώνονται και να δημιουργούν νέα παράταξη.

Πλήρης απελευθέρωση των δήμων στην επιβολή τελών
Με τον νέο νόμο τα δημοτικά συμβούλια θα μπορούν να αποφασίσουν αύξηση δημοτικών τελών χωρίς η απόφαση να περνά από τον έλεγχο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Αναδόμηση του θεσμικού πλαισίου εποπτείας των ΟΤΑ
Το πλαίσιο για την εποπτεία των ΟΤΑ αποτελεί ένα ακόμα πεδίο όπου με τον «Κλεισθένη» επέρχονται θεσμικές τροποποιήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν την απόσπαση της σχετικής αρμοδιότητας από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και την ανάθεσή τους στις Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ  -7 στον αριθμό-  οι οποίες θα υπάγονται απευθείας στον Υπουργό Εσωτερικών. Ταυτόχρονα ο ελεγκτής νομιμότητας  –που προέβλεπε ο «Καλλικράτης»– αντικαθίσταται από τον Επόπτη ΟΤΑ και αναπροσδιορίζεται το είδος των συλλογικών αποφάσεων που θα υποβάλλονται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας.

Επιτροπή Διαβούλευσης
Σύμφωνα με τον «Κλεισθένη» η συγκρότηση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης καθίσταται πλέον υποχρεωτική σε Δήμους με πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων –αντί 10.000 κατοίκων που προέβλεπε ο «Καλλικράτης» - ενώ παράλληλα τροποποιούνται διατάξεις σχετικά με τη σύνθεσή της όσον αφορά τη συμμετοχή δημοτών, προστίθενται νέες αρμοδιότητες και ορίζεται ότι οι αποφάσεις της Επιτροπής εισάγονται υποχρεωτικά προς συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο μέσα σ’ ένα (1) μήνα από τη λήψη τους.

Δημοτικός Διαμεσολαβητής
Με τον «Κλεισθένη» καθιερώνεται ο θεσμός του Δημοτικού Διαμεσολαβητή – ο οποίος επιλέγεται για 5ετή θητεία (με δυνατότητα ανανέωσης για 1 φορά) κατόπιν προκήρυξης του Δημάρχου. Ο νέος θεσμός – ο οποίος αντικαθιστά τον Συμπαραστάτη του Δήμου και Επιχείρησης  που είχε θεσμοθετηθεί με τον «Καλλικράτη» - έχει ως κύρια αποστολή την καταπολέμηση φαινομένων κακοδιοίκησης στους ΟΤΑ.

Διενέργεια δημοτικού δημοψηφίσματος
Μια από τις νεωτερικές ρυθμίσεις του «Κλεισθένη», είναι η δυνατότητα διενέργειας δημοτικού δημοψηφίσματος, αντικείμενο του οποίου δύναται να αποτελέσει κάθε θέμα, ακόμη και αν δεν υπάγεται στην αρμοδιότητα των ΟΤΑ, πλην  ζητημάτων που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική ή μεταναστευτική πολιτική, την ερμηνεία και εφαρμογή διεθνών συνθηκών, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας, τη δημοσιονομική διαχείριση των ΟΤΑ, την επιβολή τελών και τη διοικητική διαίρεση της χώρας. Την πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος δικαιούται να αναλάβει το αρμόδιο Δημοτικό Συμβούλιο, μετά από απόφαση της πλειοψηφίας των 2/3 των μελών του, είτε μετά από αίτηση του 10% τουλάχιστον των εγγεγραμμένων εκλογέων του οικείου Δήμου.