«Κάστρο δεν ήταν μ’ άντεξε σαν κάστρο» - 80 χρόνια μετά την ηρωική μάχη και τη θυσία τριών ηρώων

Φέτος, στις 28 Απριλίου 2024, συμπληρώνονται 80 χρόνια από μια σπουδαία μάχη – σταθμό της ελληνικής αντίστασης κατά των κατακτητών Γερμανών και των συνεργατών τους, η οποία έγινε μόλις έξι μήνες πριν την απελευθέρωση της Αθήνας, στις 12 Οκτωβρίου 1944. Πρόκειται για μια επέτειο που δυστυχώς ελάχιστοι την γνωρίζουν! «Κάστρο δεν ήταν μ’ άντεξε σαν κάστρο»...    

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε / και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά. Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε / πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά!

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε
και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά.
Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε
πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά.

Πούθε έβγαινε; Απ’ τα Νιάτα απ’ τη θυσία,
τάχεν η ΕΠΟΝ γεννήσει η ηρωική
να ξαναγράψουν μια παλιά ιστορία
σε νέα σελίδα ακόμα πιο λαμπρή.
(Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη)

Άρθρο του Ανδρέα Δενεζάκη

Εκείνη την Παρασκευή, 28 Απρίλη 1944, το μικρό σπιτάκι της οδού Αγραίων 47, στην συνοικία του Υμηττού, μεγάλωσε, γιγαντώθηκε, έγινε και έμεινε Κάστρο και τρεις νεολαίοι υπερασπιστές του συνάντησαν την Ιστορία, έγιναν θρύλος, έγιναν τραγούδι, έγιναν μια από τις λαμπρότερες σελίδες της Αντίστασης. Ο 18χρονος διμοιρίτης του ΕΛΑΣ Δημήτρης Αυγέρης και οι 17χρονοι μαχητές Κώστας Φολτόπουλος και Θανάσης Κιοκμενίδης.

Οι Ανατολικές Συνοικίες της Αθήνας, εκείνο τον Απρίλη, είχαν δώσει σκληρές και μεγάλες μάχες με τους Γερμανούς και τους γερμανοτσολιάδες, με τελευταία την ισχυρή επίθεση που εξαπέλυσαν στις 21 Απρίλη, οι Γερμανοί μαζί με τα Τάγματα Ασφαλείας και τους Μπουραντάδες, εναντίον της Καισαριανής και τις γειτονικές συνοικίες. Η επίθεση αποκρούστηκε αποτελεσματικά, οι Γερμανοτσολιάδες υποχώρησαν χωρίς να πετύχουν τους στόχους τους. Όμως τα πυρομαχικά των μαχητών εξαντλήθηκαν, και οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στις Ανατολικές Συνοικίες έμειναν με ελάχιστα πολεμοφόδια. Πέρασαν τουλάχιστον 20 μέρες για να εφοδιαστούν ξανά με νέα πυρομαχικά. Στο μεταξύ τα λιγοστά όπλα και πολεμοφόδια που ήταν διαθέσιμα, αποθηκεύτηκαν κύρια σε δύο αποθήκες στην περιοχή. Η μια από αυτές ήταν το σπίτι, που προσωρινά είχε μετατραπεί σε οπλαποθήκη, της οδού  Αγραίων στον συνοικισμό του Υμηττού.

Παρασκευή 28 Απρίλη. Οι τρεις ΕΠΟΝίτες γυρνώντας εκείνο το πρωινό από νυχτερινή επιχείρηση πήγαν στο παράνομο σπιτάκι της οδού Αγραίων για να ξεκουραστούν.

Ήταν ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΥΓΕΡΗΣ, πρωτοπόρο μέλος του ΕΑΜ Νέων, από τα ιδρυτικά μέλη της ΕΠΟΝ Υμηττού. Πρωτοπόρος αγωνιστής ενάντια στη γερμανική επιστράτευση και την κάθοδο των Βουλγάρων, ΕΛΑΣίτης, διμοιρίτης του 2ου Λόχου Υμηττού, που είχε αναδειχτεί παλληκάρι ατρόμητο στις μάχες κατά των Γερμανών και τσολιάδων στην υπεράσπιση της συνοικίας, 18 χρόνων,

ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΙΟΚΜΕΝΙΔΗΣ, μαχητής του ΕΛΑΣ της διμοιρίας Αυγέρη, ΕΠΟΝίτης και αργότερα ΕΛΑΣίτης, 17 χρόνων, και

ο ΚΩΣΤΑΣ ΦΟΛΤΟΠΟΥΛΟΣ, μαχητής του ΕΛΑΣ στη διμοιρία Αυγέρη, ΕΠΟΝίτης που πέρασε στον ΕΛΑΣ, 17 χρόνων.

Οι τρεις ήρωες υπερασπιστές του Κάστρου του Υμηττού, από δεξιά ο Θάνος Κιοκμενίδης, ο Δημήτρης Αυγέρης και ο Κώστας Φολτόπουλος  

Κατά τις 10.00 το πρωί 200 ταγματασφαλίτες και Γερμανοί, μετά από προδοσία, κύκλωσαν το σπιτάκι και όλο το οικοδομικό τετράγωνο.

Όταν ξημέρωσε η 28η του μηνός, η γειτονιά γέμισε από Γερμανούς στρατιώτες και τσολιάδες. Κάποιος είχε ειδοποιήσει τις κατοχικές δυνάμεις και οι επικεφαλής τους δεν έχασαν καιρό. Αφού περικύκλωσαν όλο το οικοδομικό τετράγωνο. Οι γερμανοτσολιάδες του Μαργαρίτη κάλεσαν τους ΕΛΑΣίτες να παραδοθούν διαφορετικά, θα έβαζαν φωτιά στην αποθήκη.

Η απάντηση των τριών παλληκαριών ήταν ακαριαία. Όχι μόνο δεν παραδόθηκαν, αλλά ξεκίνησαν μια λυσσαλέα μάχη ενάντια στις γερμανικές δυνάμεις, μην αφήνοντας κανένα να προσεγγίσει ούτε την είσοδο του μικρού σπιτιού, κρατώντας τους επιδρομείς σε απόσταση 500 μέτρων.

Οι ταγματασφαλίτες ζήτησαν ενισχύσεις από τους Γερμανούς της φρουράς του Μαλτσινιώτη. Σε λίγο φτάνουν ενισχύσεις με πολυβόλα, όλμους και ένα αντιαρματικό που τα ’στησαν απέναντι με στόχο το κυκλωμένο σπιτάκι, ενώ άλλες δυνάμεις τους έπιασαν το μετερίζι της Δεξαμενής και τους γύρω λόφους για να προστατέψουν τα νώτα τους, αφού η μάχη συνεχιζόταν ως το μεσημέρι. Άνιση μάχη. Κατά τις 12.30΄ τα πολεμοφόδια των ΕΠΟΝιτών τελείωναν.

Ο Κώστας Φολτόπουλος είχε ανέβει στο πατάρι, για να επιβλέπει την κατάσταση από το πάνω παράθυρο. Οι άλλοι δύο βρίσκονταν κάτω. Ο οπλισμός του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να πέσει στα χέρια του εχθρού. Έτσι, ο ένας καταστρέφει τον οπλισμό κι ο άλλος μένει μόνος να αντιπαλεύει τους φασίστες. Πρώτος φαίνεται ότι έπεσε ο Θάνος Κιοκμενίδης.

Μετά από λίγο μια ριπή χτυπάει στο κεφάλι και σκοτώνει τον Κώστα Φολτόπουλο. Ο Αυγέρης, μόνος πια, υπερασπίζεται το σπίτι ανυποχώρητα, για ώρες. Οι επιδρομείς επωφελούμενοι από το αραίωμα των πυρών των αμυνομένων πλησίασαν, έριξαν μέσα καπνογόνα και έβαλαν φωτιά.

Το σπίτι άρχισε να τυλίγεται στις φλόγες. Ο Δημήτρης Αυγέρης, πνιγμένος από τα καπνογόνα και χωρίς άλλες σφαίρες, επιχειρεί έξοδο φωνάζοντας: «Ζήτω το ΕΑΜ! Ζήτω ο ΕΛΑΣ! Σας νικήσαμε τέρατα!»

Βροχή οι σφαίρες έπεσαν πάνω του. Σωριάζεται κάτω και πριν πεθάνει πρόλαβε να πετάξει μακριά το όπλο του «για να μη πέσει στα βρώμικα χέρια των προδοτών».

Εισβάλλοντας στη μικρή αποθήκη για να μαζέψουν τα πτώματα των «ηττημένων ανταρτών», οι Γερμανοί περίμεναν να βρουν όλη τη διμοιρία του ΕΛΑΣ, δεκάδες άνδρες. Δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν έβγαλαν έξω στο πεζοδρόμιο τα σώματα του Κώστα και του Θάνου. Ντροπιασμένοι ανακάλυψαν πως είχαν νικηθεί από τρία παιδιά.

Πέντε ώρες κράτησε το σπιτάκι – κάστρο του Υμηττού και το κρατούσαν τρεις ΕΠΟΝίτες, τρία παλληκάρια του ΕΛΑΣ Αθήνας, αποδεικνύοντας ότι τα κάστρα δεν τα κάνουν οι πέτρες. Τα κάνουν τα παλληκάρια που τα υπερασπίζονται με τη λεβεντιά τους…

Ο λαός της Γούβας και του Υμηττού τίμησε, όπως άρμοζε σε ήρωες, τα τρία παλληκάρια, έκανε το καμένο και χιλιοτρυπημένο από το αντιαρματικό και τα πολυβόλα σπιτάκι τόπο προσκυνήματος και το ονόμασε «Κάστρο» και «Φρούριο Ηρώων». Οι γύρω τοίχοι, μέσα και έξω, γέμισαν επιγραφές. 

Η επιγραφή στην προμετωπίδα του σπιτιού παρακινούσε: «Διαβάτη που περνάς από το σπίτι των τριών Ηρώων του Υμηττού, γονάτισε, σφίξε τη γροθιά σου και ορκίσου εκδίκηση – ΕΠΟΝ». Την έγραψε την ίδια μέρα της μάχης, μετά τα μεσάνυχτα, με μαύρη μπογιά, ανεβασμένος σε μια ξύλινη σκάλα, ο Νίκος Παπαδόπουλος, τότε β’ γραμματέας της ΕΠΟΝ Υμηττού (πηγή: Μιχάλης Λιαρούτσος - «Τελειώνοντας ο Δεκέμβρης»). «Διαβάτη που περνάς από το σπίτι των τριών ηρώων του Υμηττού, γονάτισε, σφίξε τη γροθιά σου κι ορκίσου εκδίκηση», «Μην αγγίζετε το χώμα όπου έπεσαν οι ήρωές μας. ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ», «Τιμή και Δόξα στους ήρωες: ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ», «Εδώ μέσα έπεσαν ηρωικά οι Δ. Αυγέρης, Κ. Φολτόπουλος, Θ. Κιοκμενίδης – ΕΠΟΝ».

Την Πρωτομαγιά συντάχτηκε Ημερήσια Διαταγή του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ για το Κάστρο του Υμηττού. Απόσπασμά της καταχωρήθηκε στον παράνομο Τύπο και περισώθηκε:
«…Ούτω ο διμοιρίτης Αυγέρης Δημήτριος και οι μαχηταί Φολτόπουλος Κωνσταντίνος και Κιοκμενίδης Αθανάσιος, την 28.04.1944, εκεί, εις τον οικίσκον του Υμηττού , έστησαν λαμπρόν ηρώον δόξης… Το ολοκαύτωμα των αξίων και υπερόχων αυτών μαχητών του ΕΛΑΣ των Αθηνών, πυρσός πατριωτισμού, πυρπολεί τας ψυχάς μας τας ημέρας αυτάς… Αιωνία η μνήμη των τριών ανδρείων…».

Ο Ριζοσπάστης στην πρώτη σελίδα, ένα χρόνο μετά, Κυριακή 22 Απρίλη 1945, έχει δημοσίευμα – αφιέρωμα στους τρεις ήρωες ΕΠΟΝίτες «Σε ένα σπιτάκι του Υμηττού στήθηκε λαμπρό Ηρώο Δόξας! – τρία παλληκάρια της ΕΠΟΝ σε άνιση μάχη με 200 Ούννους και «Ράλληδες» πολέμησαν ως το τελευταίο φυσίγγιο και έπεσαν για τη λευτεριά!»

Στο ερώτημα: Γιατί οι υπόλοιπες δυνάμεις του ΙΙου Τάγματος, μα ακόμη και του Συντάγματος ολόκληρου, δε βοήθησαν τους τρεις λεβέντες με χτυπήματα έξω απ’ τον κλοιό του λόχου των γερμανοτσολιάδων και της διμοιρίας των Γερμανών που ήταν καθηλωμένοι στα υψώματα γύρω από το Κάστρο του Υμηττού; Δε μπορούσαν άραγε να κινητοποιηθούν γρήγορα 3-4 ομάδες με αυτόματα και αραβίδες, να αναγκάσουν τους εχθρούς σε αναδίπλωση και να βρουν ευκαιρία τα τρία παλληκάρια μας να φύγουν;

Ο Ορέστης Μακρής, στο «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας» σημειώνει:
«α) Η κινητοποίηση από το σύνταγμα και τα τάγματα πραγματοποιήθηκε αμέσως. Χρειάστηκαν γι’ αυτό περίπου δυο ώρες, με τα πρωτόγονα μέσα συνδέσμων, τις αποστάσεις από συνοικία σε συνοικία και την ιδιομορφία στρατωνισμού των ελασιτών.
β) Απ’ αυτή την κινητοποίηση διαπιστώθηκε Η ΠΛΗΡΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΜΑΣ να συγκεντρώσουμε τις απαραίτητες δυνάμεις με αυτόματα και μακρύκανα, για να εκτοπίσουμε τον εχθρό απ’ τα υψώματα που κατείχε.
Το ΙΙΙο τάγμα της Καισαριανής δεν είχε ούτε μια σφαίρα για βαριά όπλα, διέθετε μόνο μερικά πιστόλια. Το Ιο τάγμα του Μουστάκια (Γ. Ζαφειρόπουλου) επίσης δεν είχε πυρομαχικά. Τα είχαμε ξοδέψει όλα στις μάχες της 21.4.44.
Τα ίδια και χειρότερα συνέβαιναν στο ΙΙο τάγμα του Λευτέρη (Γ. Κυριακίδη). Ο μισός οπλισμός αυτού του τάγματος ήταν κρυμμένος σε καινούργια πρόχειρη αποθήκη μετά τις πρόσφατες μάχες, μέχρι να γίνει ο εφοδιασμός σε πυρομαχικά και στάθηκε αδύνατο σ’ αυτές τις στιγμές να βρεθεί ο αποθηκάριος, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του καπετάν Λευτέρη. Αλλά κι αν τον έβρισκαν, τα πυρομαχικά στην αποθήκη ήταν ελάχιστα. Ο δε άλλος μισός οπλισμός του τάγματος βρισκόταν μέσα στο Κάστρο του Υμηττού. Το σπιτάκι αυτό ήταν η δεύτερη καινούργια αποθήκη οπλισμού του ΙΙου τάγματος και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έγινε και η αιφνιδιαστική επίθεση του εχθρού, ύστερα από προδοσία.»

Η ποιήτρια της Εθνικής Αντίστασης Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη, λίγες μέρες αργότερα γράφει το ποίημα «Σαν Θρύλος», για τη θυσία των τριών ΕΠΟΝιτών:

"ΣΑΝ ΘΡΥΛΟΣ"

Κάστρο δεν ήταν, ένα σπίτι απλό
βαμμένο απ’ τα συνθήματα του αγώνα
σαν όλα τ’ άλλα εκεί στον Υμηττό.
Μα τ’ όρισε η τύχη προμαχώνα.

Κάστρο δεν ήταν, μ’ άντεξε σαν Κάστρο.
Ολάκερη μια μέρα και βωμός
υψώθηκε κι ολόκληρο σαν άστρο
στην αίγλη του το πήρεν ο ουρανός.

Τρία παιδιά, τρεις νέοι, τρεις επονίτες
ήταν οι μόνοι άξιοι του φρουροί
και γύρω ένα φουσάτο γκεσταμπίδες,
τσολιάδες, καστροπάρτες Γερμανοί.

Κι όταν το γέρμα του ήλιου οι αντρειωμένοι
σιγήσαν πια κι αυτοί, χωρίς πνοή
προχώρησαν αργά, δειλά, σκιαγμένοι
οι πολιορκητές μες στη σιγή.

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε
και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά.
Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε
πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά.

Πούθε έβγαινε; Απ’ τα Νιάτα απ’ τη θυσία,
τάχεν η ΕΠΟΝ γεννήσει η ηρωική
να ξαναγράψουν μια παλιά ιστορία
σε νέα σελίδα ακόμα πιο λαμπρή.

Στο Κούγκι τώρα και στ’ Αρκάδι,
το σπίτι – Κάστρο στέκεται ιερό.
Κι οι τρεις λεβέντες λάμπουν κάθε βράδυ
τρίδυμα αστέρια εκεί στον Υμηττό.

ΑΠΟ ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ, βλέπε εδώ:

ΠΗΓΕΣ:
-ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, τόμος 4α, σελ. 176 – 178
-Ο ΕΛΑΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, Ορέστη Μακρή, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1985, σελ. 67 – 68
-ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 29.4.1998, σελ. 3, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, ΕΝΘΕΤΟ «7 Μέρες Μαζί» – ΙΣΤΟΡΙΑ 26-27 Απρίλη 2003, σελ. 12
-ΕΙΣΦΟΡΑ στο χρονικό της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα, Σπύρου Α. Κωτσάκη (Νέστορα), εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1986

Διαβάστε επίσης:

"ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ ΣΤΕΚΕΙ ΟΡΘΙΟ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΗΡΩΕΣ" https://www.news247.gr/magazine/to-kastro-tou-imittou-stekei-orthio-mazi-me-tous-treis-iroes/

Βύρωνας, η πόλη μας

26 Απριλίου 2024

Κάποιοι αιρετοί θα έπρεπε να ντρέπονται για το χάλι του Κοιμητηρίου Βύρωνα!

Το Κοιμητήριο είναι ο καθρέπτης του Βύρωνα! 

Μπορεί να ισχυρίζονται ότι στη θητεία τους παρουσίασαν έργο, μπορεί να επαναλαμβάνουν ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου 2023 κρίθηκαν από τον Βυρωνιώτικο λαό. Επιτρέψτε μας να διαφωνούμε με την πρώην δημοτική αρχή του Γρηγόρη Κατωπόδη. Το όποιο έργο τους θα κρίνεται με το πέρασμα του χρόνου και επομένως και οι ίδιοι μαζί με αυτό!

Ο πρώην δήμαρχος Γρηγόρης Κατωπόδης και ο πρώην Αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Μιχάλης Καραγιάννης δεν θα έπρεπε να ξαναπατήσουν στο Δημοτικό Κατάστημα, ο δε πρώτος θα έπρεπε άμεσα να παραιτηθεί από δημοτικός σύμβουλος! Αποτελούν ντροπή για τον πολιτικό κόσμο!

Γιατί στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, μέσα από την ιστοσελίδα του Δήμου, ανακοίνωναν ότι «Ολοκληρώθηκαν οι ασφαλτοστρώσεις στο κοιμητήριο Βύρωνα», και μάλιστα ως εξής:
«Το πρόγραμμα ασφαλτοστρώσεων στο κοιμητήριο της πόλης μας, αφορούσε οδικό δίκτυο 4,5 χιλιομέτρων, κόστισε 70.000 ευρώ και χρηματοδοτήθηκε από ίδιους πόρους του Δήμου Βύρωνα. Η συντήρηση των δρόμων του κοιμητηρίου ήταν ένα πάγιο αίτημα που δεν είχε υλοποιηθεί  εδώ και δεκαετίες.
Το πρόγραμμα παρεμβάσεων στο κοιμητήριο του Βύρωνα, δεν περιορίζεται μόνο στις ασφαλτοστρώσεις αλλά περιλαμβάνει κι άλλα έργα που αφορούν τη λειτουργικότητα και τον καλλωπισμό του χώρου και θα δρομολογηθούν το επόμενο διάστημα» (Διαβάστε το άρθρο και δείτε το φωτογραφικό υλικό, εδώ: https://www.dimosbyrona.gr/article.php?id=11238). 

Δεν εξήγησαν ποτέ γιατί το οδικό δίκτυο που ασφαλτοστρώθηκε ήταν 4,5 χιλιόμετρα, ενώ σε έγγραφη απάντηση του ίδιου του πρώην Αντιδημάρχου Τ/Υ αυτό ανερχόταν μόλις σε 2,2 χιλιόμετρα. Δείτε το σχετικό απόσπασμα από την έγγραφη απάντηση στην υπ' αριθμ. 15636/23-6-2015 Αίτηση:

 

Και δεν χρειάζεται παρά να δει κάποιος τις ακόλουθες φωτογραφίες (της 23ης Απριλίου 2024), από τους παράπλευρους δρόμους, για να διαπιστώσει ότι ανερυθρίαστα μας έλεγαν ψέματα ότι δήθεν ασφαλτοστρώθηκε το οδικό δίκτυο του κοιμητηρίου!

Όποιος δεν πιστεύει ας περπατήσει κάποια στιγμή εκεί...

Το Κοιμητήριο είναι ο καθρέπτης του Βύρωνα!

Όμως, συνυπεύθυνη για την κατάσταση που επικρατεί στο κοιμητήριο, αλλά και για τον εμπαιγμό των πολιτών από την πρώην δημοτική αρχή, ήταν και η πρώην αξιωματική αντιπολίτευση, η Α' («Νέα Εποχή» του Χρήστου Γώγου) και η Β' («Μαζί για τον Βύρωνα» του Μίλτου Μπαντή), η οποία στα εννέα (9) χρόνια που την πόλη διοίκησε η δημοτική παράταξη «Στάση Βύρωνα» κοιμήθηκε μαζί της στα έδρανα του Δημοτικού Καταστήματος! 

Όπως, συνυπεύθυνη, έστω και σε μικρότερο βαθμό, είναι και η νυν δημοτική αρχή του κ. Αλέξη Σωτηρόπουλου, η οποία, την περίοδο εκείνη, δεν έλεγξε την αλήθεια των όσων επικοινωνιακά διακίνησε η προηγούμενη δημοτική αρχή.

Δεν της μένει παρά να διερευνήσει την υπόθεση, να στηλιτεύσει, να καταγγείλει το γεγονός της ΝΤΡΟΠΗΣ και να προσπαθήσει το ταχύτερο δυνατόν να ασφαλτοστρώσει και τα υπόλοιπα τμήματα του οδικού δικτύου του κοιμητηρίου, καθώς επίσης και να φτιάξει τις σκάλες και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται ή αφορά τη λειτουργικότητα και τον καλλωπισμό του χώρου.

Η δημοτική παράταξη «Δύναμη Ελπίδας» δεν μίλησε όταν έπρεπε, τώρα ας επωμιστεί και το βάρος της ανικανότητας της προηγούμενης δημοτικής αρχής.

Υπενθυμίζουμε ένα απόσπασμα από τα όσα είχαμε γράψει την Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2021 στο άρθρο μας με τίτλο Η 7ετής αδράνεια της Δημοτικής Αρχής για το οδικό δίκτυο του Κοιμητηρίου Βύρωνα

Την κακή κατάσταση του οδοστρώματος του οδικού δικτύου του Κοιμητηρίου Βύρωνα, που παρουσιάζει διαβρώσεις και λακκούβες, η Δημοτική Αρχή του κ. Γρ. Κατωπόδη μπορεί να την “κληρονόμησε”, αλλά επί επτά χρόνια που διοικεί το Δήμο δεν έκανε καμία ενέργεια για τη συντήρηση ή ανακατασκευή του, παρά το γεγονός ότι από τον Σεπτέμβριο του 2014 στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου επανειλημμένα είχαν καταλήξει αιτήματα (10/9/2014, 06/11/14, Α.Π.: 3242/13/02/2015, Α.Π.: 15636/23/06/2015).

Στο Δημοτικό Συμβούλιο της 8ης Νοεμβρίου 2021, σε σχετική ερώτηση του επικεφαλής της Ριζοσπαστικής Ενωτικής Κίνησης (ΡΕΚ) Βύρωνα κ. Τάσου Μαυρόπουλου, ο Αντιδήμαρχος Τ/Y κ.  Μ. Καραγιάννης απάντησε ως εξής:  «Είναι γεγονός, αγαπητοί συνάδελφοι, ότι έχουμε μια καθυστέρηση! Το έχουμε βάλει 2-3 φορές στο πρόγραμμα, αλλά δεν το υλοποιήσαμε. Θα το βάλουμε ξανά το 2022 και ελπίζω ότι μέσα στο ’22 θα κάνουμε τις παρεμβάσεις… υπάρχει μια καθυστέρηση».

Η πλήρης αδιαφορία και η αναπολόγητος αδράνεια δικαιολογήθηκαν από τον Αντιδήμαρχο με το «υπάρχει μια καθυστέρηση», έτσι απλά! 

Κανένας σεβασμός από τον Αντιδήμαρχο για τη σχέση του λαού μας με τους νεκρούς του, τους κεκοιμημένους (στο βιβλίο "Ομιλία εις το Κοιμητήριον" του Χρυσόστομου υπάρχει η εξής φράση: "οτι οι τετελευτηκότες και ενταύθα κείμενοι ου τεθνήκασιν, αλλά κοιμώνται και καθεύδουσι". Εξ' ου και οι νεκροί ονομάζονται κεκοιμημένοι και ο θάνατος κοίμησις), που από τα αρχαία χρόνια είναι ξεχωριστή. Θυμίζουμε την κορυφαία στιγμή της Ομηρικής Ιλιάδος, το αίτημα του πατέρα Πριάμου, να του δοθεί η σορός του νεκρού του γιου, Έκτορα, για να τον θάψει μ' όλες τις πρέπουσες τιμές, και τις σημαντικές Αρχαίες τραγωδίες όπως, "Χοηφόροι" (εκ του φέρω "χοές" δηλαδή, τιμές στον τάφο του νεκρού) του Αισχύλου ή την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, που έχουν ως κύριο τους θέμα την ταφή και τιμή προς τον νεκρό.
  
Κανένας σεβασμός, λοιπόν, προς τους νεκρούς, κανένας σεβασμός όμως και προς τους ζωντανούς, από ορισμένους αιρετούς!

Βύρωνας, η πόλη μας / Ενάργεια

25 Απριλίου 2024

 

“… κι αν έζησες Διόνυσος, ξεψύχησες Μεσσίας”, Λόρδε Μπάιρον

Διακόσια χρόνια πέρασαν, από το θάνατο του Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, 6ου Βαρόνου Μπάιρον (George Gordon Byron, 6th Baron Byron, 22 Ιανουαρίου 1788 – 19 Απριλίου 1824), του γνωστού στην Ελλάδα Λόρδου Βύρωνα.

Ήταν Άγγλος αριστοκράτης, ποιητής, (οξυδερκής) πολιτικός, αλλά και ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές όλων των εποχών (ο Γκαίτε έγραψε για τον Βύρωνα: «αναμφίβολα η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα του αιώνα μας») και μια από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού (μαζί με τις άλλες βασικές φυσιογνωμίες της Αγγλικής λογοτεχνίας-ποίησης, Ουίλλιαμ Ουόρντσγουορθ, Σάμιουελ Τέυλορ Κόλεριτζ, Τζον Κητς, Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ), που παραμένει ακόμα και σήμερα δημοφιλής. Από το πλούσιο έργο του ξεχωρίζουν τα μακροσκελή ποιήματα «Δον Ζουάν» και «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» (Childe Harold's Pilgrimage). Πάντως, ο Βύρωνας είναι πιο ανθρώπινος, και εν πολλοίς πιο μοντέρνος, ως επιστολογράφος. Οι 13 τόμοι της αλληλογραφίας του αποτελούν αριστούργημα του είδους!

Σαν σήμερα, 19 Απριλίου του 1824, πέθανε. Διακόσια χρόνια πέρασαν από το θάνατο του. Υμνήθηκε στην Ελλάδα όσο κανείς άλλος.

Ο Σπυρίδων Τρικούπης στον επικήδειο λόγο του για τον λόρδο Βύρωνα που εκφώνησε την 10/13 Απριλίου 1824 στο Μεσολόγγι μεταξύ των άλλων τόνισε: «…Ήλθε να κακοπαθήσει και αν ταλαιπωρηθεί μαζί μας, συναγωνιζόμενος όχι μόνον με τον πλούτο του, τον οποίον δεν ελυπήθηκε, όχι μόνον με τη γνώσιν, της οποίας μας έδωκεν τόσα σωτηριώδη σημεία, αλλά και με το σπαθί του ακονισμένον εναντίον της τυραννίας και της βαρβαρότητας. Ήλθεν εις ένα λόγον, κατά την μαρτυρίαν των οικιακών του, με απόφασιν να αποθάνει εις την Ελλάδα διά την Ελλάδα. Πώς λοιπόν να μη συντριβή όλων μας η καρδία διά την στέρησιν ενός τέτοιου ανδρός; Πώς να μην κλαύσωμεν την στέρησίν του ως γενικήν στέρησιν όλου του Ελληνικού Γένους;»

Ο Διονύσιος Σολωμός συνθέτει μακρά ωδή στη μνήμη του, ενώ στην τελευταία του κατοικία τον συνοδεύει το λιτό επίγραμμα του εθνικού μας ποιητή, με τη μαχόμενη Ελλάδα να μένει παγωμένη και να βυθίζεται σε βαθιά περισυλλογή: 1. «Λευτεριά, γιὰ λίγο πάψε / νὰ χτυπᾶς μὲ τὸ σπαθί. / Τώρα σίμωσε καὶ κλάψε / εἰς τοῦ Μπάιρον τὸ κορμί.» 2. Καὶ κατόπι ἂς ἀκλουθοῦνε / ὅσοι ἐπράξανε λαμπρά. / ἀποπάνου του ἂς χτυποῦνε / μόνο στήθια ἡρωικά.

Ο Κωστής Παλαμάς στο ποίημά του «Μπάιρον (1824‒1924)»
«... ... ... κι αν έζησες Διόνυσος, ξεψύχησες Μεσσίας. Εκατό χρόνια πέρασαν. Δεν πέρασες. Και ζεις με των αϊτών το πέταγμα και με των άγριων κρίνων την ευωδιά, στο λυρισμό, στη σκέψη, στης ψυχής τα πάθη, και στη δόξα των Ελλήνων.» 

Ο Γεώργιος Δροσίνης στο ποίημά του «Ο Θάνατος του κύκνου» τον αποκαλεί "λευκό κύκνο του Βορηά που θέλησε να γίνει Αητός".

Κι όμως, ο Βαρόνος Μπαίρον δεν ήρθε για να θυσιαστεί για τον Αγώνα. Όχι!

Πρόκειται για μια ρομαντική παρεξήγηση που ξεκινά λίγες ημέρες μόνο μετά το θάνατό του στο Μεσολόγγι, με τον επικήδειο λόγο που εκφωνεί ο Σπυρίδων Τρικούπης.
Αλλά ο Τρικούπης μόνο μία φορά είχε συναπαντηθεί με τον Βύρωνα. Ύστερα η παρεξήγηση παίρνει μυθικές διαστάσεις, ιδιαίτερα στις πολλαπλές βιογραφίες του ποιητή.

Αλλά υπάρχουν άφθονα τεκμήρια: ο ίδιος δεν είχε σκοπό να πεθάνει στην Ελλάδα, ούτε μάλλον να μείνει εκεί, από τον καιρό που θα πάψει να είναι πια “χρήσιμος” (δική του η έκφραση, που την επαναλαμβάνει επίμονα).
Η δράση του, σύμφωνα με τον ίδιο, έπρεπε να ξεκινήσει για καλά μόνο με την άφιξη του τεράστιου δανείου από το Λονδίνο – γεγονός που μοιραία θα συμπέσει με το χαμό του τον Απρίλη του 1824 και, κατά συνέπεια, με το χαμό επίσης των περισσότερων χρημάτων…

Όσο ακραίοι και αν ακούγονται αυτοί οι ισχυρισμοί, έχουν βάση γιατί ανήκουν στον κορυφαίο Βρετανό νεοελληνιστή και διευθυντή του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Kings College του Λονδίνου, Ρόντρικ Μπίτον (Στις 9 Σεπτεμβρίου 2019 έγινε Ιππότης Ταξιάρχης του Τάγματος Τιμής από τον πρώην Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, για τη δια βίου συμβολή του στην προώθηση των μεσαιωνικών και σύγχρονων ελληνικών σπουδών και πολιτισμού).

Ο αριστοκράτης δανειστής
και το alter ego του, ο άλλος του εαυτός, ο ρομαντικός ποιητής!

Στο αφηγηματικό του ποίημα με τίτλο «Δον Ζουάν» (Don Juan), που ο ίδιος ο Μπάιρον θεωρούσε ως το αριστούργημά του και το πιο προσωπικό έργο του, προβάλει μια σειρά από δικές του ανησυχίες και οράματα και, με έντονο χιούμορ και πνεύμα, επικρίνει και σατιρίζει την κοινωνία ενώ βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί σε δημόσια πρόσωπα.
Ο αληθινός «ήρωας» είναι ο κυνικός, κουρασμένος από τον κόσμο αφηγητής του. Πρόκειται για έναν αριστοκράτη, του οποίου οι απόψεις μοιάζουν εντυπωσιακά με του Μπάιρον. Ο απογοητευμένος τόνος του αντανακλά την προσωπική αίσθηση απογοήτευσης του Μπάιρον.

Γράφει στο 12ο Άσμα του «Δον Ζουάν»:

 «Ποιος κρατάει την πλάστιγγα της παγκόσμιας ισορροπίας;
…. …. ….
Αυτοί, (τους κατονομάζει)
Είναι οι αληθινοί άρχοντες της Ευρώπης.
Κάθε δάνειο, δεν είναι απλώς ένα κερδοσκοπικό χτύπημα,
Είναι μοχλός για την καθήλωση ενός έθνους ή την ανατροπή ενός θρόνου.
Και οι δημοκρατίες επίσης εμπλέκονται λίγο ... .... .... »

Παρότι, λοιπόν, ο ποιητής γράφει αυτά και ο αριστοκράτης ολιγαρχικός και οξυδερκής πολιτικός είναι συνειδητοποιημένος για την πολιτική αξία ενός δανείου προς τους επαναστατημένους Έλληνες, γράφοντας: «Φοβάμαι μήπως κάποιος από τους Έλληνες ηγέτες θεωρήσει το δάνειο έπαθλο νίκης με αποτέλεσμα να ξεσπάσει εμφύλιος», ο Φιλέλληνας ποιητής Λόρδος Βύρωνας και ο αριστοκράτης 6ος Βαρόνος Μπάιρον προχωρούν στον δανεισμό των Ελλήνων με επαχθείς, θα λέγαμε, όρους!

«Θα ξεσηκώσω, αν μπορέσω, και τις πέτρες ακόμα / ενάντια στους τυράννους της γης» γράφει στο ποίημά του «Δον Ζουάν».

=============================  

«Στις 2 Ιουνίου 1823 το Εκτελεστικό εξουσιοδότησε τους Ιωάννη Ορλάνδο (γαμπρό του Γεωργίου Κουντουριώτη), Ιωάννη Ζαΐμη και Ανδρέα Λουριώτη (1789-1854), αγωνιστή του 1821 και πολιτικό από τα Γιάννενα, να μεταβούν στο Λονδίνο για να συνάψουν δάνειο. Η επιτροπή καθυστέρησε να αναχωρήσει για την Αγγλία» (Πηγή: Πρώτο Θέμα -  «Τα δάνεια του 1821 - «Φως» στις άγνωστες πτυχές τους» https://www.protothema.gr/stories/article/1403827/ta-daneia-tou-1821/).

Αντιγράφουμε αποσπάσματα από τις σελίδες 56, 57 και 58 από το βιβλίο του Θωμά Β. Παπακωνσταντίνου με τίτλο «Η Ελλάδα στα δεσμά του Χρέους», από τις Εκδόσεις Green Box Εκδοτική ΑΕ (κατόπιν γραπτής αδείας του εκδότη βάσει του Νόμου 2121/1993):

Για το α’ δάνειο της ανεξαρτησίας ο Τζέιμς Χάμιλτον Μπράουν (James Hamilton Browne, αντιπρόσωπος του Βαρόνου Μπαίρον) γράφει: «Με έκπληξη διαπίστωσα ότι ήταν ο μόνος (ο Κολοκοτρώνης) από τους Έλληνες συνομιλητές μου που αντιτάχθηκε στην ιδέα του δανείου. Είπε πως ήταν απόλυτα αντίθετος σ’ αυτό το σχέδιο για δυο λόγους. Πρώτα-πρώτα επειδή η Μεγάλη Βρετανία θα μπορούσε με το δάνειο να εξασφαλίσει κυριαρχική θέση πάνω στην Ελλάδα, ενώ εκείνος επιθυμούσε να μείνει η χώρα του αδέσμευτη. Και, δεύτερο, γιατί το δάνειο θα υποβοηθούσε τις μηχανορραφίες του Μαυροκορδάτου και των Φαναριωτών. Χωρίς αμφιβολία, χάρη στις σχέσεις τους με τα νησιά και τη ναυτική Ελλάδα, θα προσπαθούσαν να κερδίσουν τη μερίδα του λέοντος. Η Ελλάδα (είπε ο Κολοκοτρώνης) είναι σε θέση να ελευθερωθεί με τις δικές της δυνάμεις, αρκεί να αντιμετωπίζει ως εχθρούς μόνο τους Τούρκους».

Στις 13 Οκτωβρίου 1823 το Βουλευτικό Σώμα αποφάσισε να στείλει μια επιστολή στον λόρδο Βύρωνα, με την οποία του ζητούσε να δώσει στην τριμελή επιτροπή του δανείου οδηγίες και συστατικές επιστολές, καθώς και ένα δάνειο 30.000 ισπανικών ταλήρων (ή 6.000 λίρες στερλίνες) το οποίο θα χρησιμοποιούνταν για την αγορά πολεμικών πλοίων, που θα βοηθούσαν το Μεσολόγγι που κινδύνευε από την πολιορκία των Τούρκων. Την ίδια ημέρα το Βουλευτικό σώμα έδωσε σχετικές οδηγίες στην τριμελή επιτροπή του δανείου να ταξιδέψει μέχρι την Κεφαλλονιά και να διαπραγματευτεί το δάνειο των 30.000 ισπανικών ταλήρων από τον λόρδο Βύρωνα. Ο λόρδος Βύρωνας γνώριζε ότι η σύναψη του εξωτερικού δανείου θα έφερνε τον Εμφύλιο Πόλεμο στην επαναστατημένη Ελλάδα.

Στις 25 Οκτωβρίου 1823 γράφει στον τραπεζίτη του στη Γένοβα Ουίλιαμ Πάρρυ (William Parry) τα εξής: «Πολλά αναμένονται από το δάνειο, και γνωρίζω ότι χωρίς χρήματα είναι αδύνατο να ευδοκιμήσουν. Φοβάμαι μήπως κάποιος από τους Έλληνες ηγέτες, θεωρήσει το δάνειο έπαθλο νίκης ύστερα από δυναμική αναμέτρηση, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος. Η Κυβέρνηση που θα συνομολογήσει το δάνειο βλέπει με δυσπιστία τον Κολοκοτρώνη και τον Οδυσσέα, που ίσως είναι δυο από τους πιο γενναίους και πιο ικανούς στρατιωτικούς ηγέτες. Συμβούλεψα τον Μαυροκορδάτο να συστήσει στην Κυβέρνηση τη χρηματοδότηση αυτών των οπλαρχηγών, αλλά να τους επιτηρεί στενά... ... ...».

Στις 25 Οκτωβρίου 1823 οι Ιωάννης Ορλάνδος και Ανδρέας Λουριώτης συνοδευόμενοι από τον Τζέιμς Χάμιλτον Μπράουν (James Hamilton Browne), έφτασαν στην Κεφαλλονιά. Εκεί οι επίτροποι παρέδωσαν στον Λόρδο Βύρωνα μια επιστολή της Προσωρινής Κυβέρνησης, η οποία ζητούσε από αυτόν δάνειο 30.000 ισπανικών ταλήρων (ή  6.000 λίρες στερλίνες).

Ο Βύρωνας τελικά χορήγησε μόνο 4.000 λίρες στερλίνες (σ.σ.: για να καλυφθούν τα έξοδα για το ταξίδι τους) και, πέρα από τα φιλελληνικά του αισθήματα, επέβαλε στη συμφωνία αυτή να εισπράξει το κεφάλαιό του από το δάνειο της «Λόνδρας», καθώς και τους τόκους, οι οποίοι αργότερα καταβλήθηκαν στους κληρονόμους του.

Από εκείνη τη στιγμή ο Βύρωνας είχε ήδη πάρει το μέρος της αγγλόφιλης παράταξης των Κουντουριώτη και Μαυροκορδάτου, γιατί το δάνειο αυτό το συνδιαχειρίστηκε ο Μαυροκορδάτος για λογαριασμό της διοίκησης στη Δυτική Ελλάδα.

Αργότερα, στις 8 Φεβρουαρίου 1824, ο Βύρωνας χορήγησε ένα ακόμη δάνειο 3.000 ισπανικών ταλήρων (ή 600 λίρες στερλίνες) στην ελληνική διοίκηση με σκοπό να πληρωθούν οι μισθοί των Σουλιωτών …. … …  με εγγύηση τα εισοδήματα των αλυκών του Μεσολογγίου και του Μποχωριού.

Τα γεγονότα αυτά δεν διέφυγαν την προσοχή του Δ. Υψηλάντη, ο οποίος έλεγε ότι: «η πατρίς κινδυνεύει από τους Τούρκους και από τον Μαυροκορδάτον, όστις θέλει να μας παραδώσει εις τους Άγγλους».

«Στις 3 Νοεμβρίου 1823 ξεκίνησαν για την Κέρκυρα, απ' όπου αναχώρησαν στις 14 Νοεμβρίου 1823. Στις 23 Νοεμβρίου έφτασαν στη Μάλτα, όπου έμειναν για δυο μέρες και επικοινώνησαν με τον Άγγλο φιλέλληνα Ντέιβιντ Γκραντ. Ένα μήνα αργότερα (!) έφτασαν στο Γιβραλτάρ και τελικά, μόλις στις 14/26 Ιανουαρίου 1824 στην Αγγλία» (Πηγή: Πρώτο Θέμα - «Τα δάνεια του 1821 - «Φως» στις άγνωστες πτυχές τους»)…

=============================

“Η επαναστατική φλόγα του Μπάυρον” βρίσκεται στη φαντασία! 

Και όταν θα απελευθερωνόταν η Ελλάδα, ο Μπάιρον «φανταζόταν κιόλας τον εαυτό του αρχηγό ενός στρατεύματος και προστάτη των αδικημένων σ’ όλο τον κόσμο», γράφει ο Αντρέ Μορουά. Δίκαια, λοιπόν, θα μπορούσε ο Λόρδος Βύρωνας να χαρακτηριστεί ως ένας «Τσε Γκεβάρα» της εποχής του, γράφει, βυθισμένος στην προσωπολατρία του, ο Πρόεδρος του “Συνδέσμου Μπάιρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό”, κ. Πάνος Τρυγάζης, στο Ένθετο της Εφημερίδας των Συντακτών, τον Φεβρουάριο του 2024. Για να συνεχίσει και να τον χαρακτηρίσει ως «επαναστάτη με αιτία!»

Για να λάβει την απάντηση από τον Ρόντρικ Μακλίοντ Μπίτον (Roderick Macleod Beaton): «Αν ζούσε σήμερα ο φιλέλληνας λόρδος Βύρωνας, θα ήταν μνημονιακός και, ως προσωπικότητα, θα μπορούσε να συγκριθεί με έναν ποπ σταρ. Τον Μάικλ Τζάκσον. Δεν θα ήταν ένας Τσε Γκεβάρα, αλλά θα έκανε ευχαρίστως παρέα μαζί του» (Συνέντευξη του 2014). Ούτε όμως στην εποχή του ο Μπάιρον ήταν Τσε Γκεβάρα. Φανταζόταν... και έγραφε ως αφηγητής!

Ο δήθεν «Φιλέλληνας» και ο μύθος του!

Όταν τον Σεπτέμβριο του 1822 αναλαμβάνει υπουργός Εξωτερικών ο George Canning, η Αγγλία εγκαταλείπει το δόγμα της ουδετερότητας στο ελληνικό ζήτημα, αφού δε το βλέπει πλέον ως επικίνδυνο, αλλά σαν μια ευκαιρία να προωθήσει τα βρετανικά συμφέροντα στην περιοχή έναντι της Ρωσίας. 

Τον Μάρτιο του 1823 ιδρύεται η Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου ή Φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου (αγγλικά: London Greek Committee ή London Philhellenic Committee, 1823-1826).

Ο κυριότερος λόγος-επιχείρημα ένταξης στην Επιτροπή ήταν το ότι η ελληνική ανεξαρτησία θα άνοιγε το δρόμο στην αύξηση των βρετανικών συμφερόντων και επενδύσεων στη Μεσόγειο!!!

Εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών των πολιτικών ακτιβιστών ήταν ο Έντουαρντ Μπλακιέρ (Edward Blaquiere, 1779–1832), πρώην αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού και ο Τζον Μπάουριγκ (John Bowring), ο πρώτος εκδότης του “Westminster Review”, βουλευτής, διπλωμάτης και ουσιαστικός εκτελεστής και εκδότης των έργων του Τζέρεμι Μπένθαμ (Jeremy Bentham).

Ο Μπάουριγκ, ως επίτιμος γραμματέας της “Ελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου”, ξεκίνησε μια πολυσύνθετη αλληλογραφία, η οποία θα κορυφωθεί με την σύνταξη της πρώτης λίστας πενήντα (50) ονομάτων υποστηρικτών, που εμφανίζονται στις 29 Μαρτίου 1823 στην εφημερίδα “Πρωϊνό Χρονικό” (“Morning Chronicle”).

Ο 6ος Βαρόνος Μπάιρον μπορεί να είχε ταξιδέψει στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής του κυρίως  περιοδείας, όπως έκαναν κατά τα πρότυπα της εποχής οι νεαροί Άγγλοι ευγενείς, αλλά δεν είχε δείξει κανένα ουσιαστικό ενδιαφέρον για τον Ελληνικό αγώνα. Εξάλλου του άρεσαν πολύ τα ταξίδια γιατί του άρεσε να ανακαλύπτει το διαφορετικό και αυτό μετέφερε και στην ποίησή του με αυτή την λυρικότητα που την χαρακτηρίζει.

Ξαφνικά, ο αδιάφορος για την επανάσταση ποιητής αποφασίζει να αφοσιωθεί στην υπόθεση της ελληνικής ελευθερίας. Μεγάλη συμβολή σε αυτή την μεταστροφή έχουν και οι φίλοι του (που αποτελούν μέγα κεφάλαιο στην ιστορία του Φιλελληνισμού) οι Σέλλεϋ, τόσο ο γνωστός στο ευρύ κοινό ποιητής Πέρσυ (Μπυς) Σέλλεϋ (Persy Bysshe Shelley, 1792-1822) όσο και η λιγότερο γνωστή δεύτερη σύζυγός του Μαίρη (Γουόλστονκραφτ) Σέλλεϋ (Mary Wollstonecraft Shelley, 1797-1851), οι οποίοι του μετέδωσαν τον ενθουσιασμό τους για την ελληνική υπόθεση, την εποχή που εκείνος ήταν απορροφημένος (και απογοητευμένος: "οι Ιταλοί πρέπει να ασχολούνται αποκλειστικά με την όπερα και τα μακαρόνια") από το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων στην Ιταλία.

Είναι η στιγμή που η Αγγλία επιχειρεί να θέσει υπό τον έλεγχό της την εξέγερση των Ελλήνων υπερφαλαγγίζοντας τους ανταγωνιστές της. Ο Μπλακιέρ, ο εκπρόσωπος των Άγγλων κεφαλαιούχων που ενδιαφέρονταν για παροχή τοκογλυφικών δανείων σε επαναστατημένες χώρες (κάτι ανάλογο έκαναν με Ν.Αμερική), συναντά τον λόρδο το 1823 στην Ιταλία και τον πείθει να αναλάβει αποστολή στην Ελλάδα. Έπρεπε να αξιοποιηθούν η ακτινοβολία και ο τίτλος ευγενείας για τους πολιτικούς ελιγμούς και τις κερδοσκοπικές προσδοκίες από το δάνειο. Αφήνουν να εννοήσει ότι θα πρωτοστατήσει σε μεγαλεπήβολα σχέδια.

Εγγράφεται στον επόμενο κατάλογο των ογδόντα τεσσάρων  (84) μελών της επιτροπής (κατά άλλους 85) που περιλάμβανε μερικές αξιοσημείωτες προσθήκες.

Ο στηλιτευτής της απολυταρχίας τώρα βλέπει την Ελλάδα ως μελλοντική αποικία της Μ. Βρετανίας: «Η Ελλάδα θα ικανοποιήσει με κάποιον τρόπο το σημερινό πάθος των Άγγλων για κάθε λογής κερδοσκοπία. Μπορούν να βρουν σ’ αυτή χώρο κατάλληλο για εκμετάλλευση και μάλιστα κοντά στην πατρίδα».

Φανταζόταν ότι θα γίνει στρατηγός, βασιλιάς κ.α.
Έτρεξε να προμηθευτεί πολύχρωμες στολές και περικεφαλαίες. Στο ταξίδι προς την Ελλάδα μάθαινε σκοποβολή και φανταζόταν τον εαυτό του να ηγείται σε μάχες. Με το που φτάνει και βλέπει τις πραγματικές συνθήκες, αρχίζει να καταριέται την μοίρα του («ήμουν τρελός που ήρθα εδώ»).

Με την άρνησή του να μεταβεί στην Πελοπόννησο, για να συνεργαστεί με την επαναστατική κυβέρνηση και την απόφασή του να εγκατασταθεί στο Μεσολόγγι, ο Βύρωνας συνέβαλε -ίσως άθελα του- στον διχασμό. Η επιρροή του Μαυροκορδάτου στον Βύρωνα προκάλεσε αντιδράσεις άλλων παρατάξεων που έβλεπαν ότι η αγγλόφωνη φατρία θα διαχειριζόταν το δάνειο, δηλαδή την εξουσία.

Ήταν η πρώτη επέμβαση των Άγγλων, με διεκπεραιωτή τον Βύρωνα. Λειτουργεί ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ αγωνιστών και βρετανών φιλελλήνων για τη σύναψη του πρώτου επαναστατικού δανείου, ως μέλος πλέον του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου, κρούοντας παράλληλα τον κώδωνα του κινδύνου για την κατεύθυνση των χρημάτων: διαβλέποντας τις πολιτικές διαμάχες που είχαν ήδη ξεσπάσει στους κόλπους της ηγεσίας των Ελλήνων αγωνιστών, καλεί σε αποκλειστική χρήση των χρημάτων για την απελευθέρωση του έθνους και όχι για αλλότριους πολιτικούς σκοπούς. Παράλληλα με το μέλημά του για τη στρατιωτική πορεία της Επανάστασης, αναλαμβάνει τον ρόλο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των οπλαρχηγών. Παρατηρεί σε επιστολή του: «Καθώς ήρθα εδώ για να υποστηρίξω όχι μια φατρία, αλλά ένα έθνος και για να συνεργαστώ με τίμιους ανθρώπους και όχι με κερδοσκόπους ή καταχραστές (κατηγορίες που ανταλλάσσονται καθημερινά ανάμεσα στους Έλληνες), θα χρειαστεί πολλή περίσκεψη για να αποφύγω τη μομφή ότι μεροληπτώ και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, γιατί έχω ήδη λάβει προσκλήσεις από περισσότερα του ενός από τα αλληλοσπαρασσόμενα κόμματα, πάντα με τη δικαιολογία ότι αυτοί είναι οι γνήσιοι εκπρόσωποι του έθνους». Σε επιστολή που εμπιστεύεται στον φίλο του Χόμπχαους τον Σεπτέμβριο του 1823 διαμαρτύρεται: «Οι Έλληνες φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο από τη διχόνοιά τους, παρά από τις επιθέσεις του εχθρού». 

Στο Μεσολόγγι τον υποδέχονται σαν Μεσσία. Κυκλοφορεί με συνοδεία, κ.α. Η γνώμη του για τους Έλληνες εξακολουθεί να είναι η χειρότερη. Δημόσια και ιδιωτικά τους αποκαλεί «διαολεμένα ψεύτες» και «βαρβάρους». «Οι Έλληνες είναι πιθανώς ο πιο εκφυλισμένος, ο πιο διεφθαρμένος λαός της γης. Συντρίβοντας με την επανάσταση τους εύθραστους κρίκους της αλυσίδας τους αποκάλυψαν τον πραγματικό τους χαρακτήρα, είναι η πιο ματαιόδοξη και η πιο ανειλικρινής φυλή της γής». Ακόμα και όταν επαινούσε τους Έλληνες, δεν ξεχνούσε να κάνει συγκρίσεις -αρνητικές για αυτούς- με τους Οθωμανούς: «Μου αρέσουν οι Έλληνες είναι γοητευτικοί κατεργαρέοι με όλα τα ελαττώματα των Τούρκων αλλά χωρίς το θάρρος τους». 

"Ο θάνατός του στο Μεσολόγγι το 1824, από αρρώστια, δεν ήταν ηρωικός, ωστόσο ήταν συμβολικός. Η παρουσία τού πιο διάσημου δημόσιου άντρα της εποχής στην Ελλάδα, τράβηξε την προσοχή στον ελληνικό αγώνα, μεταμορφώνοντάς τον σε ιερό αγώνα για την ελευθερία, που ίσως μπορεί να πέρναγε σαν μια ακόμη αγροτική εξέγερση στην Ευρώπη. Ο θάνατος του Μπάυρον έφερε ένα δάνειο 800 χιλιάδων χρυσών λιρών που πήραν από το Λονδίνο οι Έλληνες πατριώτες και ανακάτεψε την αγγλική κυβέρνηση στον ελληνικό αγώνα. Το γεγονός πως ο Μπάυρον άφησε εθελοντικά τις ηδονές του ταξιδιού του στην Ιταλία για να ριχτεί στην ελληνική του περιπέτεια, είναι ακόμα ένα δείγμα της πολυπλοκότητας και της ανωτερότητας του χαρακτήρα του", γράφει το 1977 ο Λουίς Ραθιονέρο (Luis Racionero) στο βιβλίο του «Filosofías del underground», το οποίο είδαμε κάποτε και στη γλώσσα μας (1980 και ’83) ως «Οι Φιλοσοφίες του Underground.

Το τελευταίο του ποίημα του Ποιητή Μπάιρον ήταν το «Σήμερα συμπληρώνω τα τριάντα έξη μου χρόνια» (On this day I complete my thirty-sixth year) 

"On this day I complete my thirty-sixth year" (Μεσολόγγι, 22 Ιανουαρίου 1824)

Αδιάφορη τούτη η καρδιά θα μένει
γιατί καρδιά καμμιά δεν συγκινεί:
κι’ όμως απαρνημένη και θλιμμένη
ματώνει στη στιγμή.

Οι μέρες μου χλωμά κίτρινα φύλλα
τ’ άνθη και της αγάπης οι καρποί
είναι σκουλήκια βούρκος και σαπίλα
και κούφιοι οι παλμοί.

Οι σπίθες που μου φεύγουν απ’ τα σπλάχνα
καθώς ηφαίστεια νησιού νεκρά
φλόγες δεν βγάνουνε παρά μιαν άχνα
σα νεκρικά πυρά.

Τον κλήρο του έρωτα που συνταράζει
ελπίδες και πόθους δεν έχω εγώ
μηδέ σκοπό πάρεξ ένα μαράζι
ένα βαρύ ζυγό.

Και να μην πω: «ούτε έτσι – μήτε τώρα…»
στα εξιλαστήρια πάθη της ζωής
ηρώων στεφάνια πλέκονται οληνώρα
θανάτου και τιμής.

Βόλια και λάβαρα! Αχός, Ελλάδα
φως μου, πώς με καλείς. Πολεμιστές
και πάλι στης ασπίδας την απλάδα
πεθαίνουν νικητές.

Ω ξύπνα! Ελλάδα μου όχι συ, ξύπνα
και βύζαξε τις ρίζες πνεύμα μου
δυνάμωσε μες των Γραικών τα δείπνα
με ένα νεύμα μου.

Πείνες της σάρκας, ηδονές και πάθος
τα βδελυρά και τερατόμορφα
Όχι! Κοίτα την ομορφιά σαν λάθος
σε πρόσωπα όμορφα.

Αν κλαις τη νιότη σου, τότε μη ζήσεις!
Χρέος και θάνατος σωστός εδώ
με σφαίρες τη ζωή σου να σφαλίσεις
στο χώμα αυτό.

Γύρνα με περιέργεια το κεφάλι
μέτρα καλά, να ’ναι φαρδύς-πλατύς
ο τάφος σου, κι’ ύστερα από την ζάλη
πέσε ν’ αναπαυτείς. (Μετάφραση: Νίκος Σπάνιας)

Ένα βιβλίο που επίσης πρέπει να διαβαστεί, ως το πορτρέτο ενός βαθιά ευαισθητοποιημένου εκσυγχρονιστή-οραματιστή, είναι το “Ο πόλεμος του Μπάιρον”, του Ρόντρικ Μπίτον, από τις εκδόσεις Πατάκη. Αντίθετα με πολλές βιογραφίες που περιγράφουν τον Μπάιρον ως θύμα των αντίξοων περιστάσεων, η εκδοχή του Σκωτσέζου καθηγητή Ρόντρικ Μπίτον, καταγράφει την μορφοποίηση της πολιτικής του συνείδησης και εντοπίζει την κλιμάκωση μιας εσωτερικής, ψυχολογικής διεργασίας που οδήγησε τον Μπάιρον να μεταμορφωθεί από εξεγερμένο ποιητή του ρομαντικού, λογοτεχνικού ρεύματος του 19ου αιώνα, σε διπλωμάτη με πολιτική δράση και καίριο ρόλο και λόγο στη Ελληνική Επανάσταση.

Πρόκειται για την ιστορία του αξιοσημείωτου επιτεύγματος του Μπάιρον, που δεν ήταν άλλο από το να επινοήσει και να επανεπινοήσει τον εαυτό του. Πρώτα σε φανταστικό επίπεδο, ως εξεγερμένος "Τσάιλντ Χάρολντ" ή ως καταραμένος ήρωας των Ανατολικών Μύθων, και αργότερα ως ο «νέος Προμηθέας του νέου ανθρώπου», ο οποίος θα επέλεγε την επανάσταση στην Ελλάδα ως την υπόθεση στην οποία θα αφιέρωνε την τελική του μεταμόρφωση σε αρτιγέννητο δημόσιο άνδρα και πολιτικό ηγέτη, τους τελευταίους μήνες της ζωής του, στην Κεφαλλονιά και το Μεσολόγγι. Όμως δεν είναι η ιστορία ενός μόνου άνδρα. Τονίζουμε ότι άλλοι –κυρίως ο ομότεχνός του ποιητής, Π. Μπ. Σέλλεϋ– έπαιξαν κρίσιμο ρόλο, ωθώντας τον Μπάιρον να αφιερώσει τη ζωή του στην Ελλάδα!

Βύρωνας, η πόλη μας / 19 Απριλίου 2024