«Το Σύνδρομο του θεατή» ή αλλιώς το «Σύνδρομο Genovese». Οι απαθείς παρευρισκόμενοι.

Παρασκευή, 13 Μαρτίου 1964. Σε έναν πολυσύχναστο δρόμο στο Κουίνς της Νέας Υόρκης, η 29χρονη Kitty Genovese γυρίζει αργά τη νύχτα στο σπίτι της. Μόλις έχει σχολάσει από τη δουλειά της. Εργάζεται ως σερβιτόρα σε ένα μπαρ.

Παρκάρει το αυτοκίνητό της και πηγαίνει προς την είσοδο της πολυκατοικίας της. Παρατηρεί έναν ύποπτο άνδρα και η κατεύθυνση της αλλάζει. Όμως ο άνδρας, ονόματι Winston Moseley, την προλαβαίνει και τη μαχαιρώνει στην πλάτη. Καθώς εκείνη στρέφεται να τον δει, την μαχαιρώνει για δεύτερη φορά στην πλάτη. Τα ουρλιαχτά της πνίγονται μέσα στην εκκωφαντική ησυχία. «Βοήθεια! Με σκοτώνουν!» φωνάζει η κοπέλα.

Τα φώτα ανάβουν στις γύρω κατοικίες, όλοι κοιτάζουν από το παράθυρο αλλά κανείς δεν βγαίνει από το σπίτι του. Κανείς δεν τρέχει προς το μέρος της να την βοηθήσει και να την γλιτώσει από τα χέρια του μανιακού δολοφόνου.

Ο Robert Mozer, κάτοικος της περιοχής, του φωνάζει «Άσε την κοπέλα ήσυχη» και ο Moseley φεύγει. Η Kitty νομίζει ότι το μαρτύριό της έχει μόλις τελειώσει. Σέρνεται ως την είσοδο ενός βιβλιοπωλείου. Τα φώτα σβήνουν. Και τότε ο Moseley επιστρέφει… Δεν έχει τελειώσει το «έργο του» δεν έχει ικανοποιήσει πλήρως τον θυμό του. Πλησιάζει και πάλι την κοπέλα και την μαχαιρώνει. Η κοπέλα συνεχίζει να ουρλιάζει. Οι κάτοικοι της περιοχής προτιμούν και πάλι να μείνουν στην ασφάλεια του σπιτιού της και να παρακολουθούν από… απόσταση τα όσα διαδραματίζονται.

Κανείς δεν τρέχει για βοήθεια. Κανείς δεν σκέφτεται να καλέσει την αστυνομία. Ο δράστης απομακρύνεται και περιμένει λίγα λεπτά. Έπειτα εμφανίζεται και την αποτελειώνει μαχαιρώνοντας την από το λαιμό ως τα γεννητικά όργανα και στη συνέχεια ασελγεί πάνω στη νεκρή κοπέλα. Η Kitty αφήνει την τελευταία της πνοή καθ' οδόν προς το νοσοκομείο. Την είχε μαχαιρώσει τουλάχιστον 14 φορές.

Σύμφωνα με τα στοιχεία ο Moseley επιτέθηκε για πρώτη φορά στις 3:15 και απομακρύνθηκε στις 3:50. Τριάντα επτά αυτόπτες μάρτυρες είδαν τα όσα συνέβησαν. Και η αστυνομία ειδοποιήθηκε στις 4:00. Ο Moseley στην ομολογία του υποστήριξε πως ένιωθε πως κανένας από τους ανθρώπους αυτούς δε θα κατέβαινε να βοηθήσει την Kitty. Και το τραγικό είναι πως είχε δίκιο... Αναδημοσίευση από ΕΔΩ.

Οι πειραματιστές John Darley και Bibb Latane το 1964 παρακινήθηκαν από τη στυγερή δολοφονία της Kitty Genovese και εμπνεύστηκαν ένα από τα σημαντικότερα πειράματα στην Κοινωνική Ψυχολογία. Το «Bystander Apathy Experiment»: "Το φαινόμενο της επίδρασης των παρευρισκομένων" ή "Σύνδρομο του θεατή" ή αλλιώς το «Σύνδρομο Genovese».

Οι δύο κοινωνικοί ψυχολόγοι άρχισαν να αναρωτιούνται γιατί οι μάρτυρες δεν αντέδρασαν όταν είδαν το θύμα να ζητάει βοήθεια;

Οι Darley και Latane σκέφτηκαν να πραγματοποιήσουν ένα πείραμα με κοινά χαρακτηριστικά με εκείνα της δολοφονίας. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσαν ίσως να κατανοήσουν τη ψυχοσύνθεση των μαρτύρων.

Συγκέντρωσαν μια ομάδα φοιτητών και τους είπαν ότι θα λάβουν μέρος σε μια συζήτηση σχετικά με τα προσωπικά προβλήματα. Έτσι κι έγινε. Ο κάθε συμμετέχων μιλούσε με άλλους για το ζήτημα που ήθελε, αλλά από ξεχωριστά δωμάτια. Δεν μπορούσαν να βλέπουν ο ένας τον άλλον, ενώ η επικοινωνία γινόταν μόνο μέσω μικροφώνων. Ο κάθε φοιτητής είχε το δικαίωμα να μιλήσει για 2 λεπτά. Τα μικρόφωνα των υπολοίπων ήταν κλειστά, ώστε να μην τον διακόπτουν. Το κάθε υποκείμενο όμως δεν γνώριζε ότι οι φωνές που άκουγε ήταν μαγνητοφωνημένες. Ο αριθμός των φωνών που άκουγε ο καθένας, ήταν τα «βήματα» που ακολουθούσαν οι επιστήμονες για την πορεία του πειράματος. Τα στάδια ήταν πέντε (5).

Μια από τις φωνές που άκουγαν ήταν ενός υποκειμένου με επιληψία. Στο πρώτο στάδιο, παραδεχόταν ότι έπασχε από τη συγκεκριμένη διαταραχή, ενώ στο δεύτερο ξεκινούσαν οι κρίσεις. «I’m… I’m having a fit… I… I think I’m… help me… I… I can’t… Oh my God… err… if someone can just help me out here… I… I… can’t breathe p-p-properly… I’m feeling… I’m going to d-d-die if…» 

Το αληθινό υποκείμενο άκουγε τις φωνές, αλλά δεν μπορούσε να δει το άτομο που είχε τις κρίσεις.

Οι πειραματιστές μέσα από ένα δωμάτιο με κάμερες παρακολουθούσαν την αντίδραση των φοιτητών. Σηκωνόντουσαν όρθιοι; Έψαχναν την πόρτα για να βγουν και να ζητήσουν βοήθεια ή δεν αντιδρούσαν καθόλου;

Αποτελέσματα του πειράματος

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνο το 31% των υποκειμένων έσπευσαν να ζητήσουν βοήθεια. Αυτό σήμαινε ότι δεν τους ενδιέφερε ή δεν τους κινητοποιούσε δραστικά το γεγονός ότι κάποιος συνάνθρωπος τους υπέφερε και αντιμετώπιζε πρόβλημα. Οι περισσότεροι ήταν πολύ αγχωμένοι, αλλά έμειναν άπραγοι. Ωστόσο, στο στάδιο της τετ-α-τετ συζήτησης, το 85% ζήτησε βοήθεια. Όταν οι φοιτητές νόμιζαν ότι ήταν οι μόνοι που γνώριζαν για το συμβάν, υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν κάτι. Αντίθετα, οι μεγαλύτερες ομάδες έδειξαν πλήρη αδιαφορία. 

Ανάλυση και επίλογος 

Το μεγάλο ποσοστό των φοιτητών που ζήτησαν βοήθεια κατά τη διάρκεια του πειράματος αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι αντιδρούν σε ένα γεγονός όταν είναι λίγοι σε αριθμό. Από την άλλη μεριά, φάνηκε ότι το άτομο, όταν βρίσκεται ανάμεσα σε πολύ κόσμο, αδυνατεί να δράσει ουσιαστικά.

Οπότε το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι κοινωνικοί ψυχολόγοι ήταν το εξής: Πρώτα-πρώτα, τα υποκείμενα παρουσίασαν ανευθυνότητα. Αυτό συμβαίνει όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιος άλλος θα βρεθεί να βοηθήσει, όταν παραστεί ανάγκη. Έπειτα έρχεται η αμέλεια. Ο λόγος που σχεδόν κανένας δεν αντιδρά σε ένα συμβάν είναι επειδή όλοι πιστεύουν ότι η βοήθεια τους δεν είναι απαραίτητη. Βλέποντας άλλους ανθρώπους γύρω τους, δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της κατάστασης και αδρανούν. Οι πειραματιστές επανέλαβαν το πείραμα της «απάθειας του περαστικού».

Το «Bystander Apathy Experiment» 4 χρόνια αργότερα, είχε τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα...

Αναδημοσίευση από Μηχανή του Χρόνου, δείτε ΕΔΩ